نفیسه فیاض‌بخش؛ زن طراز انقلاب اسلامی در میدان جهاد تبیین

سهیلا شعبانی: بازنمایی زیست فکری و اجتماعی دکتر نفیسه فیاض‌بخش، بانویی اندیشمند و چهره‌ای ملی، محور این روایت است؛ شخصیتی که تجربه نمایندگی مجلس، فعالیت‌های علمی و پژوهشی، تدریس دانشگاهی و مسئولیت‌های خانوادگی را در منظومه‌ای واحد و معنا‌محور سامان داده است.سلوک یک زن مسلمان از عرصه قانون‌گذاری تا کنش‌های اجتماعی و محیط‌زیستی و هم‌زمان ایفای نقش مادری چهار فرزند، به‌عنوان مسیری منسجم و عبادت‌محور ترسیم می‌شود.

در افقی فراتر از معرفی یک شخصیت، این گفت و گو رسانه‌ای در چارچوب جهاد تبیین، الگویی ملموس، قابل‌فهم و الهام‌بخش از زن طراز انقلاب اسلامی در پاسخ به نیازهای جامعه امروز ارائه می‌دهد.

ابتدا خودتان را معرفی بفرمایید.

نفیسه فیاض‌بخش هستم، متولد مهر ۱۳۴۳. دارای دکترای فلسفه و کلام اسلامی و کارشناسی‌ارشد در دو رشته فلسفه و کلام اسلامی و حقوق خصوصی. متأهل و دارای چهار فرزند. از سال ۱۳۷۸ تاکنون در دانشگاه تهران و از سال ۱۳۷۹ در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرکزی به تدریس اشتغال دارم.

حوزه‌های پژوهشی شما شامل چه موضوعاتی است؟حوزه‌های پژوهشی من شامل فلسفه اسلامی، اخلاق، تربیت دینی، پژوهش‌های قرآنی و حقوق زن است.

اینکه می‌گویند شما از ابتدا شاگرد ممتاز دبیرستان بوده‌اید، حقیقت دارد؟ شاگرد زرنگ که زیاد بود، اما در دوره دبیرستان در منطقه ۳ آموزش‌وپرورش تهران، در رشته علوم انسانی شاگرد اول شدم و در اوایل دوره معلمی نیز در آزمون تربیت مربی آموزش‌وپرورش، رتبه اول استان تهران را کسب کردم.

چگونه علم، کار جهادی و تقوا را در یک مسیر جمع کرده‌اید؟ با وجود فعالیت‌های علمی، همواره به کارهای جهادی علاقه‌مند بوده‌ام؛ زیرا این دو را از هم جدا نمی‌دانم.در خارج از کشور نیز در حوزه زنان مقالات و سخنرانی‌های متعددی داشته‌ام، اما در همه این مسیرها، اصل برای من تقوا و خداترسی بوده است.

کدام بخش از رفتار و منش امروز شما، میراث تربیت دینی خانواده و شهادت برادرتان است؟ ما از خانواده‌های قدیمی تهران و ساکن منطقه بازار تهران بودیم، خانواده‌ای مذهبی، پدر مرحومم بسیار پرتلاش در امور خیر بود. باور به حجاب، ساده‌زیستی و کار جهادی در خانه ما تظاهر نیست، سبک زندگی است. خاطره عروسی مادرم و رساندن او به خانه داماد بخاطر چادر از پشت‌بام‌ها در دوران اجبار کشف حجاب رضاخان، یکی از روایت‌های خانوادگی ما است که عمق این پایبندی را نشان می‌دهد.امروز هر فعالیت اجتماعی‌ام را با سه اصل می‌سنجم: حق‌الناس، حفظ نعمت و امانت‌داری در برابر جامعه، این‌ها میراث خانوادگی ما هستند.

از فعالیت‌های سه دوره نمایندگی مجلس خود بفرمایید. در مجالس چهارم، پنجم و هفتم به‌عنوان نماینده مردم تهران حضور داشتم و عضو کمیسیون‌های قضایی، آموزش و تحقیقات، زنان و جوانان بودم. همچنین به نمایندگی از کمیسیون آموزش، عضو کمیسیون تلفیق برنامه پنج‌ساله توسعه شدم. در دوره پنجم نیز تنها بانوی عضو شورای عالی حقوق بشر بودم.

با این سابقه، آیا قصد فعالیت سیاسی یا نمایندگی دوباره دارید؟ خیر. به هیچ وجه قصد پذیرش نمایندگی مجلس و مسئولیت سیاسی ندارم. با عشق مشغول امور علمی، شاگردپروری و مادری هستم و امیدوارم این مسیر موجب آبادانی آخرتم شود. همیشه خودم را فقط یک معلم می‌دانم، چه در دانشگاه و چه در کلاس‌های متفرقه مانند: ولایت فقیه، آداب‌الصلات و معاد در اندیشه امام خمینی(ره).

آیاخواهر شهید بودن برای شما مسئولیت یا انتظار اجتماعی ایجاد کرده است؟ مسئولیت بندگی خدا برایم سنگین‌تر از هر عنوانی است، اما خواهر شهید بودن یک تذکر دائمی است. هر خانواده شهیدی که پیکر عزیزش را در معراج شهدا دیده باشد، می‌داند انسان می‌تواند علم، محبوبیت و مسئولیت اجتماعی داشته باشد و در عین حال جانش را فدای حقیقت کند؛ همان‌گونه که برادر شهیدم دکتر محمدعلی فیاض‌بخش کرد.بی‌تردید انتظار اجتماعی وجود دارد؛ ولی مسئولیت همیشه بر انتظار مقدم است.

برخی می‌گویند نسبت با شهدا به امتیاز سیاسی تبدیل می‌شود. نظر شما چیست؟ اعتماد مردم به خانواده‌های شهدا واقعیتی انکارناپذیر است، اما مسیر من با خدمت خالصانه تعریف شده است.

اصلاح قانون مهریه به قیمت روز،

اصلاح ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی درباره حضانت،

اصلاح قانون ارث زنان از اموال غیرمنقول،

و نزدیک به چهل سال تدریس و پژوهش دانشگاهی،ثمره تکلیف‌محوری است، نه امتیازطلبی.

چگونه میان آرامش خانه و مسئولیت‌های سنگین اجتماعی تعادل برقرار کردید؟ برقراری تعادل آسان نبود، و همیشه سه اصل را مد نظر داشتم؛ بدون رضایت خانواده مسئولیتی نمی‌پذیرفتم، نظم شخصی و مدیریت امور را جدی می‌گرفتم، و باور داشتم زن مسلمان می‌تواند هم خانه‌دار متعهد و هم سیاست‌مدارِ مسئول باشد. به همین دلیل، نمایندگی مجلس را در کنار تربیت چهار فرزند و تدریس دانشگاهی پیش بردم.

آیا این نگاه، همان زن طراز انقلاب اسلامی است؟ اگر زن طراز انقلاب اسلامی یعنی بانویی باتقوا، عفیف، آگاه و کارآمد باشد، بله؛ اما اگر زن فقط یک نماد باشد، نه. زن باید صاحب فکر و رأی باشد، و با الگوگیری از حضرت زهرا(س) در اجتماع تأثیرگذار ظاهر شود.

اگر دانشجویی با ظاهر متفاوت وارد کلاس شما شود، واکنش‌تان چیست؟ در کلاس علم به روی همه باز است. ظاهر مانع گفت‌وگو نمی‌شود. در عین احترام، تلاش می‌کنم در لایه‌های عمیق‌تر، «معنا» را زنده کنم.

پاسخ شما به کسانی که می‌گویند زن باید در خانه بماند نه در سیاست چیست؟ این دو منافاتی با هم ندارند. امام خمینی(ره) بارها فرمودند: نقش زنان در پیروزی انقلاب از مردان بیشتر بوده است. حذف زن از اجتماع ظلم است، همان‌گونه که غفلت از خانواده نیز خطا است.

آیا اگر زنی بگوید می‌خواهم نماینده شوم، تشویقش می‌کنید؟ بله، با یک شرط مهم، تقوا. تقوا در سیاست یعنی توان «نه» گفتن به قدرت و ثروت. بدون تقوا، سیاست‌ورزی به‌ویژه برای زنان آسیب‌زا است.

تمرکز اخیر شما بر آثار امام خمینی(ره) از کجا نشأت می‌گیرد؟ تفکر امام خمینی(ره) درمان بسیاری از بحران‌های فرهنگی امروز بشر است. نگاه ایشان به زن، برخاسته از فرهنگ اهل‌بیت(ع) و بسیار پویا و جامع است و به زن امروز، ریشه و معیار می‌دهد.

آیا اجازه نقد اندیشه امام خمینی(ره) یا علامه طباطبایی را در کلاس می‌دهید؟ قطعاً. دانشگاه محل تربیت برده فکری نیست، محل رشد استدلال است. البته نقد علمی، نه تمسخر رسانه‌ای

به نظر شما مهم‌ترین وظیفه دولت درباره حجاب زنان چیست، قانون‌گذاری یا فرهنگ‌سازی است؟مسلما اگر دولت فقط قانون بگذارد؛ولی فرهنگ نسازد موفق نخواهد بود. حجاب یک مسئله فرهنگی و اجتماعی است و نیازمند برنامه‌ای هماهنگ و همه‌جانبه دارد.

فعالیت‌های محیط‌زیستی شما در جمع آوری خشکاله ها از نگاه برخی نمادین تلقی می‌شود. پاسخ شما چیست؟این کار نمادین نیست، شیرآبه زباله‌ها فاجعه زیست‌محیطی است. خشکاله‌ها غذای دام می شوند و پوست های سخت گردو، پسته، بادام و هسته های سخت مانند: هلو و…ماده اصلی تولید کربن اکتیو هستند که در تصفیه آب، هوا و ماسک و موارد فراوان دیگر کاربرد دارد. هم اکنون کارخانه تولید کربن اکتیو در کشور داریم که متأسفانه با کمبود این مواد مواجه است و باید با صرف هزینه زیاد، از خارج از کشور این ماده ارزشمند را وارد کنیم.پس این یک کار دینی، علمی و ملی است.وقتی می‌گویم حفظ نعمت خدا، یعنی مقابله با اسراف و آسیب زیست‌محیطی.این کار، دینی، علمی است، عین عبادت است.

سخن پایانی شما به عنوان یک زن اندیشمند و مادر نمونه چیست؟ این است که اگر نیت انسان برای خدا باشد، نمایندگی مجلس، تدریس دانشگاه، مادری و حتی کار در خانه عبادت می‌شود، مهم‌تر آنکه همه رفتار ما باید بسترساز ظهور امام عصر(عج) باشد و زنان در این مسیر نقشی تعیین‌کننده دارند.

تألیفات و سوابق پژوهشی نفیسه فیاض بخش شامل:

کتاب‌ها:

– تسبیح موجودات از دیدگاه عقل و نقل (۱۳۸۲)

– جمال حسن و نظام احسن (۱۳۸۵)

– ساکنان ملکوت (۱۳۸۵)

– تنها راه رسیدن به آرامش با مدیریت خیال

– زندگی و تفکر علمی حکیم سهروردی (در انتظار چاپ)

مقالات علمی:

– نوآوری‌های فلاسفه اسلامی در پاسخ به شبهه شر (قبسات، ۱۳۸۸)

– مقالات متعدد قرآنی در حوزه عفاف و حقوق زوجین

لازم به ذکر است؛ علاوه بر سخنرانی های داخل کشور، حضور و سخنرانی‌های متعدد علمی و سیاسی در عرصه‌های بین‌المللی، از جمله در کشورهای فنلاند، چین، کنیا، دانمارک، سوئیس، اندونزی و تاجیکستان، با محورهایی چون نقش مذهب در تحکیم خانواده، مشارکت سیاسی زنان، حمایت‌های حقوقی از زنان و نگاه قرآن به محیط زیست در کارنامه ایشان ثبت شده است.