آیا روسیه و چین می توانند از فعال شدن مکانیسم ماشه جلوگیری کنند؟

مهدی ذاکریان، استاد دانشگاه:به‌هیچ‌وجه امکان‌پذیر نیست. چون قطعنامه شورای امنیت در این مورد وجود دارد و برجام ضمیمه این قطعنامه است. کسانی که چنین پیشنهادهایی را مطرح می‌کنند معمولاً دانش‌شان در حوزه روابط بین‌الملل و حقوق بین‌الملل تجربی است. چون به صورت اصولی درس حقوق بین‌الملل و روابط بین‌الملل نخوانده‌اند، اظهارنظرهای این‌چنینی می‌کنند. ماهیت نظام بین‌الملل شکل‌گرفته از دولت‌ها است.

✨دولت‌های موثر در سازمان ملل متحد اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد هستند. برای اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد، مسئله عدم اشاعه هسته‌ای یک خط قرمز تلقی می‌شود. به همین دلیل، اعضای دائم شورای امنیت روی قطعنامه‌هایی که در حوزه عدم اشاعه صادر می‌کنند، بسیار حساسیت دارند.

✨روسیه و چین حاضر نیستند قطعنامه‌های ۶گانه قبلی و قطعنامه ۲۲۳۱ را نادیده بگیرند که ایران تحت تاثیر مکانیسم ماشه قرار نگیرد. اتفاقاً روسیه و چین اعتقاد دارند که موضوع عدم اشاعه یک موضوع جدی تلقی می‌شود.

✨علاوه بر این ایران متحد روسیه و چین محسوب نمی‌شود. پکن و مسکو در چنین شرایطی از یک کشوری مانند ایران که اندکی همسو با آنها تلقی می‌شود، از فرصت مکانیسم ماشه استفاده می‌کنند تا امتیازهای خودشان را از سایر قدرت‌های عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد بگیرند. در شرایطی که جنگ تجاری و تعرفه‌ها و جنگ اوکراین در جریان است، روسیه و چین به شدت خواهان ایجاد فرصتی برای گرفتن امتیاز از آمریکا، فرانسه و انگلیس هستند.

✨در میان کشورهای طرف برجام فقط آلمان است که عضو دائم شورای امنیت نیست، اما آلمان هم اساساً با سیاست خارجی ایران مشکل دارد. به نظرم روسیه و چین از فعال‌سازی مکانیسم ماشه استقبال می‌کنند و حتی ممکن است آلمان را هم غیرمستقیم تحریک کنند که دنبال مکانیسم ماشه برود. در واقع پکن و مسکو با بقیه اعضای ۱+۵ معامله خواهند کرد که اگر می‌خواهید بدون مخالفت و سنگ‌اندازی ما مکانیسم ماشه را فعال کنید، باید امتیازهایی را به ما بدهید. کسانی که پیشنهاد می‌دهند روسیه و چین همراه با ایران از برجام خارج شوند که مشکل ایران حل شود، افرادی هستند که مشکل کلیدی ایران را متوجه نمی‌شوند.